Międzynarodowa Konferencja - Uniwersytety Ludowe – dziedzictwo, które edukuje. Społeczeństwo – kultura – przyszłość

Organizatorem wydarzenia była Ogólnopolska Sieć Uniwersytetów Ludowych (OSUL), przy współpracy z Uniwersytetem Ludowym w Radawnicy oraz Nadnoteckim Instytutem UAM.

Celem konferencji było podjęcie refleksji nad dziedzictwem i współczesną rolą Uniwersytetów Ludowych, ich wpływem na rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz przyszłością edukacji dorosłych w Polsce i w Europie.

Wydarzenie zgromadziło naukowców, polityków, samorządowców, praktyków i liderów edukacji nieformalnej, a także przedstawicieli Uniwersytetów Ludowych z Polski, Danii, Szwecji, Norwegii i Niemiec.

Panel I – Dziedzictwo i naukowe konteksty Uniwersytetów Ludowych

Pierwszy panel, moderowany przez dr. Pawła Owsiannego (dyrektora Nadnoteckiego Instytutu UAM), poświęcony był historycznym i naukowym korzeniom ruchu Uniwersytetów Ludowych oraz jego znaczeniu dla współczesnej edukacji obywatelskiej.

Wśród prelegentów znaleźli się:

• dr hab. Tomasz Maliszewski, prof. AMW – Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni (Polska),

• prof. dr hab. Jowita Kęcińska-Kaczmarek – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska),

• dr Paweł Owsianny – Nadnotecki Instytut UAM w Pile (Polska),

• Olle Westberg – sekretarz generalny Szwedzkiej Sieci Uniwersytetów Ludowych (Szwecja),

• Kjersti Verstø Roheim – Norweska Sieć Uniwersytetów Ludowych (Norwegia).

Prelegenci wskazywali na wspólne korzenie ruchu UL w Skandynawii i Polsce, podkreślając jego społeczne znaczenie i aktualność idei Grundtviga. Wskazywano, że współczesny Uniwersytet Ludowy to nie tylko instytucja edukacyjna, ale przestrzeń dialogu, kształtowania postaw obywatelskich i budowania wspólnoty wartości.

Panel II – Praktyka, wspólnota i kultura w działaniu

Drugi panel, moderowany przez dr. hab. Tomasza Maliszewskiego, koncentrował się na praktycznym wymiarze edukacji ludowej i działaniach współczesnych Uniwersytetów Ludowych w Polsce i Europie.

Wzięli w nim udział:

• dr Bernadeta Gołębiowska – Ekologiczny Uniwersytet Ludowy w Grzybowie,

• dr Maria Meiners-Gefken – VHS Krempe e.V. (Niemcy),

• Dominika Skoczylas-Radke – Uniwersytet Ludowy w Radawnicy,

• Joanna Rybacka-Barišić – Uniwersytet Ludowy Twórczych Inicjatyw,

• Angelika Felska – Zachodniopomorski Uniwersytet Ludowy,

• Magdalena Januszczyk-Łabacka – Kaszubski Uniwersytet Ludowy.

Dyskusja dotyczyła sposobów odpowiadania na lokalne potrzeby społeczności poprzez działania edukacyjne, artystyczne i ekologiczne.
Uczestnicy podkreślali znaczenie wspólnotowości i relacji międzyludzkich, które stanowią fundament idei UL. Wskazywali też na konieczność wspierania sieci współpracy i wymiany doświadczeń między różnymi ośrodkami.

Panel III – Uniwersytety Ludowe dziś i jutro: autentyczność, rozwój, współpraca

Ostatni panel konferencji, moderowany przez Jakuba Mincewicza, prezesa OSUL i przewodniczącego stowarzyszenia Polskie Uniwersytety Ludowe - Uniwersytet Ludowy w Radawnicy, poświęcony był przyszłości ruchu Uniwersytetów Ludowych – jego autentyczności, wyzwaniom i perspektywom rozwoju.

W panelu uczestniczyli:

• Peter Mogensen – Duńskie Uniwersytety Ludowe (Dania),

• Dominika Nadolna – Nadleśnictwo Lipka oraz Leśny Uniwersytet Ludowy,

• Hubert Górski – Mazurski Uniwersytet Ludowy,

• Małgorzata Filary-Furowicz – Górski Uniwersytet Ludowy,

• Bożena Malaga-Wrona – Uniwersytet Ludowy Naturoterapii,

• Szymon Mizera – Rzeczny Uniwersytet Ludowy.

Dyskusja dotyczyła m.in. znaczenia autentyczności w funkcjonowaniu UL, zagrożeń związanych z tzw. „ulopodobnymi” inicjatywami oraz potrzeby zachowania tożsamości i jakości w działalności edukacyjnej.
Peter Mogensen podkreślił, że „Uniwersytet Ludowy to nie projekt, lecz wspólnota i tradycja. Nie da się go zastąpić strukturą bez ducha.”

Paneliści mówili także o roli Ogólnopolskiej Sieci Uniwersytetów Ludowych (OSUL), która łączy różne ośrodki w Polsce i umożliwia wymianę doświadczeń, wspólne działania oraz reprezentowanie ruchu wobec instytucji krajowych i europejskich.

Podsumowanie konferencji

Konferencję podsumował dr Paweł Owsianny, wskazując, że spotkanie w Pile stało się ważnym punktem w historii i rozwoju ruchu Uniwersytetów Ludowych w Polsce.
Zwrócono uwagę na potrzebę systemowego wsparcia edukacji nieformalnej oraz uznania UL za ważny element polityki edukacyjnej i społecznej.

Uczestnicy zgodnie podkreślali, że Uniwersytety Ludowe są żywym dziedzictwem, które nadal edukuje, inspiruje i buduje społeczeństwo obywatelskie.
Ich siła leży w ludziach – w relacjach, zaufaniu i wspólnym działaniu dla dobra wspólnego.

Wnioski i znaczenie

Konferencja „Uniwersytety Ludowe – dziedzictwo, które edukuje” pokazała, że idea Grundtviga pozostaje nie tylko aktualna, ale wręcz niezbędna we współczesnym świecie.
W czasach kryzysów społecznych, polaryzacji i braku dialogu, Uniwersytety Ludowe oferują przestrzeń spotkania, refleksji i współtworzenia społeczności opartej na wartościach.

Spotkanie w Pile było nie tylko konferencją, ale również manifestacją wspólnoty i ciągłości – dowodem, że ruch Uniwersytetów Ludowych w Polsce ma moc, energię i wizję przyszłości.